
ชุมทาง คืออะไร ? ทำไมรถไฟต้องชุมทาง
14-01-2567 วันนี้ผมมีเรียนสำรวจ ซึ่งเป็นหัวข้อ การถ่ายระดับเพื่อเข้า site ด้วยกล้องระดับ แต่วันนี้บังเอิญเลิกเร็วหน่อย ขากลับบ้านได้มีโอกาสมาแวะชมรถไฟที่สถานีบางซื่อ แต่เอ๊ะ! ตรงป้ายสถานีทำไมต้อง “ชุมทาง” มันคืออะไร แล้วมันมีที่มาที่ไปยังไงกัน
ชุมทาง คืออะไร ? ทำไมรถไฟต้องชุมทาง หลายคนคงสงสัยว่า “ชุมทาง” เช่น ชุมทางบางซื่อ แล้วทำไมป้ายอื่นไม่ชุมทางละ มันมีที่มาที่ไปยังไง วันนี้มีคำตอบมาให้ฟังกันครับ
ชุมทาง คำนี้เชื่อว่าหลายคนที่เดินทางด้วยรถไฟต้องเคยได้ยิน แต่ก็ไม่รู้ความหมายเสียทีว่าหมายความถึงอะไร
บ้างก็ว่า เป็นสถานีที่มีทางรถไฟเยอะ ชุกชุม
บ้างก็ว่า เป็นสถานีขนาดใหญ่
บ้างก็ว่า เป็นสถานีที่มีจุดเชื่อมต่อกับขนส่งมวลชนประเภทอื่นๆอย่างชุกชุม
แต่ความหมายของ “ชุมทาง” จริงๆนั้นคือ “สถานีซึ่งมีทางแยกออกไปยังเส้นทางอื่น” หรือจะให้จำกัดความง่ายๆ ชุมทางก็เปรียบเสมือนสามแยก สี่แยกของรถไฟนั่นเอง
สถานีชุมทางในประเทศไทยนั้นมีจำนวนทั้งสิ้น 16 ชุมทาง ดังนี้
ชุมทางบางซื่อ : เขตจตุจักร กรุงเทพมหานคร – เป็นทางแยกของทางรถไฟสายเหนือ และทางรถไฟสายใต้ มีอาคารสถานี 2 อาคารคือ อาคารของสายเหนือ/ตะวันออกเฉียงเหนือ และอาคารสายใต้
ชุมทางบ้านภาชี อ.ภาชี จ.พระนครศรีอยุธยา – เป็นทางแยกระหว่างทางรถไฟสายเหนือ และสายตะวันออกเฉียงเหนือ โดยสายตะวันออกเฉียงเหนือจะนับที่ ชท.บ้านภาชีเป็นจุดเริ่มต้นของเส้นทาง
ชุมทางบ้านดารา อ.พิชัย จ.อุตรดิตถ์ – ทางแยกระหว่างสายเหนือ และสายแยกบ้านดารา-สวรรคโลก(สุโขทัย)
ชุมทางแก่งคอย อ.แก่งคอย จ.สระบุรี – ทางแยกระหว่างสายตะวันออกเฉียงเหนือ(อุบล), สายแยกแก่งคอย-บัวใหญ่ และสายแยกแก่งคอย-คลองสิบเก้า
ชุมทางถนนจิระ อ.เมืองนครราชสีมา จ.นครราชสีมา – เป็นทางแยกระหว่างสายอุบลราชธานี และสายหนองคาย
ชุมทางบัวใหญ่ อ.บัวใหญ่ จ.นครราชสีมา เป็นจุดรวมกันของทางแยกสายแก่งคอย-บัวใหญ่ ซึ่งแยกมาจากชุมทางแก่งคอย และสายหนองคาย
ชุมทางฉะเชิงเทรา อ.เมืองฉะเชิงเทรา จ.ฉะเชิงเทรา – เป็นทางแยกสายตะวันออกระหว่างทางไปอรัญประเทศ และทางไปสัตหีบ
ชุมทางคลองสิบเก้า อ.บางน้ำเปรี้ยว จ.ฉะเชิงเทรา – เป็นทางแยกระหว่างสายตะวันออก(อรัญประเทศ) และเส้นทางเชื่อมต่อสายตะวันออกเฉียงเหนือ (คลองสิบเก้า-แก่งคอย)
ชุมทางศรีราชา อ.ศรีราชา จ.ชลบุรี – เป็นทางแยกระหว่างสายตะวันออก(สัตหีบ) เข้าสู่สายแยกแหลมฉบัง
ชุมทางเขาชีจรรย์ อ.สัตหีบ จ.ชลบุรี – เป็นทางแยกระหว่างสายตะวันออก(สัตหีบ) เข้าสู่
สายแยกมาบตาพุด (ระยอง)

รถไฟ สถานีบางซื่อ
ชุมทางตลิ่งชัน เขตตลิ่งชัน กรุงเทพฯ – เป็นทางบรรจบระหว่างสายใต้(ธนบุรี) และทางสายใต้ที่แยกมาจากสายเหนือที่ชุมทางบางซื่อ
ชุมทางหนองปลาดุก อ.บ้านโป่ง จ.ราชบุรี – เป็นทางแยกระหว่างสายใต้-สายน้ำตก(กาญจนบุรี) และสายสุพรรณบุรี
ชุมทางบ้านทุ่งโพธิ์ อ.พุนพิน จ.สุราษฎร์ธานี – เป็นทางแยกระหว่างสายใต้ กับสายแยกคีรีรัฐนิคม (สายสุราษฎร์ธานี-พังงา-ท่านุ่น)
ชุมทางทุ่งสง อ.ทุ่งสง จ.นครศรีธรรมราช – เป็นทางแยกระหว่างสายใต้ กับสายแยกกันตัง (ตรัง)
ชุมทางเขาชุมทอง อ.ร่อนพิบูลย์ จ.นครศรีธรรมราช – เป็นทางแยกระหว่างสายใต้ กับสายแยกนครศรีธรรมราช (เข้าตัวเมืองนครฯ)
ชุมทางหาดใหญ่ อ.หาดใหญ่ จ.สงขลา – เป็นทางแยกระหว่างสายใต้ และสายแยกปาดังเบซาร์ (เชื่อมต่อกับมาเลเซีย) รวมถึงสายแยกสงขลา ที่มีแผนจะฟื้นฟูเส้นทางในอนาคตหลังจากปิดการเดินรถไปหลายสิบปี
และนี่ก็คือสถานีชุมทางทั้งหมดในประเทศไทย
ขอบคุณเครดิตข้อมูลจากทีมพีอาร์การรถไฟแห่งประเทศไทย

แบ่งปันกัน เราอยู่กันไม่เกิน 100 ปีหรอกครับ
สุดท้ายก็ทิ้งไว้ที่โลก จะคงเหลือไว้แต่คุณงามความดีที่ให้ระลึกถึงกันครับ
Follow Us / Thanat Sirikitphattana